Apple không thể lắp ráp sản phẩm ở Mỹ cũng vì thiếu ốc vít chuyên dùng

Dù cuộc chiến thương mại Mỹ, Trung vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt còn tổng thống Trump thì muốn Apple làm máy tính cũng như sản phẩm phần cứng ở Mỹ, tuy nhiên ít có khả năng Apple sẽ đem dây chuyền sản xuất về gần quê nhà. Và để thể hiện rõ nhất cho lý do hãng không thể làm chuyện đó, chúng ta sẽ bàn về một con ốc vít.

Năm 2012, CEO Tim Cook tuyên bố rằng Apple sẽ làm Mac ở Mỹ. Đây là lần đầu tiên sau rất nhều năm Apple có một sản phẩm được làm bởi người Mỹ. Năm 2013, chiếc Mac Pro thế hệ mới ra mắt với dòng chữ “Assembled in USA”.

Nhưng khi Apple bắt đầu lắp ráp chiếc máy tính giá 3000$ của mình tại Texas, Apple gặp khó khăn trong việc tìm ốc vít. Những người trong cuộc đã nói với NyTimes về điều này. Trong khi đó ở Trung Quốc, Apple sử dụng những nhà máy có thể làm ra những con ốc với số lượng cực lớn mà không cần phải thông báo cho họ quá dài trước ngày cần hàng. Còn ở Texas, nơi mọi thứ đều “to hơn” nhưng hóa ra nguồn cung ốc vít thì lại không như vậy.

Việc thử nghiệm chiếc Mac Pro mới bị chậm lại bởi vì xưởng với 20 nhân viên (vận hành bởi một nhà thầu được Apple thuê) chỉ có thể sản xuất tối đa 1000 con ốc mỗi ngày. Việc thiếu hụt ốc là một trong nhiều lý do khiến Mac Pro chậm bán ra trong nhiều tháng trời. Để kịp lịch ra mắt, Apple phải đặt thêm ốc từ Trung Quốc gửi sang.

Thách thức ở Texas cho thấy những vấn đề mà Apple gặp phải nếu họ lại muốn dời dây chuyền sản xuất về Mỹ. Apple đã nghiệm ra rằng không có quốc gia nào khác có thể đọ lại với Trung Quốc về quy mô, kĩ năng, hạ tầng và chi phí, tất nhiên Mỹ cũng nằm trong số “đối thủ” của Trung Quốc.

Trung Quốc cũng là một trong những thị trườn quan trọng nhất của Apple, trong vài tháng qua điều này lại càng được chứng minh mạnh hơn khi mà sự sụt giảm của iPhone ở Trung Quốc là một trong những chính khiến công ty bị giảm doanh thu so với năm ngoái. Công ty càng gặp nhiều áp lực tài chính hơn nữa khi chính quyền Trump áp các rào cản thuế mới lên điện thoại được sản xuất tại Trung Quốc.

Theo một số nhân viên cấp cao giấu tên của Apple, hãng đang tìm nhiều nơi khác để đa dạng hóa nguồn cung ứng của mình, ví dụ như Ấn Độ hay Việt Nam, nhằm hạn chế những rủi ro có liên quan. Tuy nhiên, Tim Cook từng chia sẻ hồi năm 2017 rằng “kĩ năng ở đây thật đáng kinh ngạc”. Cook nói để làm ra các sản phẩm Apple cần những máy móc phức tạp bậc nhất thị trường và rất nhiều người để vận hành chúng, hiện chỉ Trung Quốc là hội đủ điều kiện. “Ở Mỹ bạn có thể tổ chức một cuộc gặp mặt những kỹ sư cơ khí và tôi không chắc là căn phòng đó sẽ đầy. Còn ở Trung Quốc, bạn có thể tổ chức cuộc gặp đó ở nhiều sân bóng khác nhau”.

Kristin Huguet, người phát ngôn của Apple, nói rằng công ty vẫn đang cố gắng xây dựng hệ sinh thái ở Mỹ với chi tiêu 60 tỉ USD trong năm 2018. Apple đang làm việc với 9000 nhà cung ứng Mỹ, hỗ trợ hơn 450.000 đầu việc. Corning làm nhiều tấm kính cho màn hình iPhone ở Kentucky, một công ty khác ở Texas thì đang sản xuất linh kiện laser cho hệ thống Face ID của iPhone…

Tim Cook chính là người đã di chuyển dây chuyền sản xuất của Apple ra nước ngoài bắt đầu từ năm 2004 nhằm giảm chi phí và có thể gia tăng quy mô sản xuất để làm ra những sản phẩm tech bán chạy nhất trong lịch sử. Ở quốc gia này, Apple thuê các công ty với hàng trăm nghìn nhân công cùng làm việc để lắp ra thiết bị Apple. Linh kiện dùng trong sản phẩm của họ thì được làm từ nhiều nơi khác nhau, từ Na Uy, Philipines cho đến Mỹ… Tất cả linh kiện sẽ được ship tới Trung Quốc.

Khâu lắp ráp cuối cùng là khâu cần nhiều nhân lực nhất trong dây chuyền làm ra một chiếc iPhone, và vị trí của chuyền này thường quyết định tới xuất xứ của một sản phẩm cũng như các loại thuế quan được áp lên.

Cook cũng chia sẻ rằng công nhân làm trong nhà máy làm sản phẩm cho Apple cũng được trả lương cao hơn. Lương trung bình của công nhân tại khu vực này là 2,1$ / giờ, còn trong các nhà máy của Apple họ được trả ít nhất là 3,15$ / giờ. Nếu đem về Mỹ, chi phí này cao hơn nhiều.

Mac Pro là một trong những chiếc máy mạnh nhất của Apple vào năm 2013, nhưng nó cũng là thiết bị đắt nhất vì các nhà sản xuất Trung Quốc phải ship linh kiện đến Texas.

Một cựu nhân viên Apple chia sẻ rằng Flextronics, công ty được Apple thuê làm Mac Pro ở Texas, tuyển ít người hơn hẳn so với khi hoạt động ở Trung Quốc. Chưa rõ lý do vì sao nhưng giá nhân công cao tại Mỹ có thể là một trong những nguyên nhân chính.

Người này nói thêm rằng cùng công việc này ở Trung Quốc sẽ có một căn phòng đầy người để đảm bảo rằng tất cả nguyên vật liệu đủ cho việc sản xuất. Ở Texas thì ngược lại, chỉ có 1 nhân viên duy nhất, người này thường xuyên bị quá tải và nguyên vật liệu cũng thường hết nhanh hoặc đến trễ.

Một khó khăn khác khi sản xuất ở Texas: người Mỹ không làm liên tục. Ở Trung Quốc, các nhà máy có thể tổ chức nhiều ca làm việc cả ngày, xuyên đêm nếu cần thiết, và nhân viên có thể không ngủ để đạt được mục tiêu sản xuất. Ở Texas thì điều này không thể diễn ra.

Susan Helper, giáo sư kinh tế ở Đại học Case Western Reserve University, cho hay: “Trung Quốc không chỉ rẻ. Nó là nơi mà bạn có thể huy động 100.000 người làm việc cả đêm cho bạn, bởi chính quyền cho phép điều đó. Đây là một phần trong chiến lược tăng cường sản xuất”. Bà Helper cũng cho rằng Apple có thể làm nhiều sản phẩm hơn ở Mỹ nếu họ đầu tư nhiều thời gian và tiền bạc hơn, sử dụng nhiều công cụ tự động hóa hơn và chỉ cần vài kĩ sư chuyên ngành thay vì phải dùng một lượng lớn lao động tay chân. Chính phủ và cả ngành công nghiệp cũng cần phải cải thiện việc huấn luyện, dạy nghề và khuyến khích phát triển nghề nghiệp liên quan đến chuỗi cung ứng.

Tuy nhiên, Helper cũng cho rằng xác suất diễn ra việc này rất thấp. Apple vẫn đang làm Mac Pro ở nhà máy Texas nói trên vì họ đã đầu tư vào các máy móc phức tạp và được tùy biến riêng cho mình, nhưng Mac Pro không phải là sản phẩm đại trà và cũng lâu rồi chưa được nâng cấp.

Tháng 12 năm ngoái, Apple tuyên bố tuyển thêm 15.000 nhân viên ở Texas, nhưng không phải là làm trong dây chuyền sản xuất.